«اسمیت» زیست‌شناس دریایی از دانشگاه هاوایی، از سال 1992 تاکنون چندین نهنگ مرده را با این روش به اعماق دریا فرستاده است. هر بار که او نهنگ مرده‌ای را به اعماق دریاها می‌فرستد، بیشتر و بیشتر در مورد جانداران عجیب دریایی می‌آموزد.
نهنگ‌های مرده در اعماق دریاها میزبان عجیب‌ترین موجودات دریایی هستند و بسیاری از این موجودات، ده‌ها و یا صدها سال از لاشه این جانوران تغذیه می‌کنند. اسمیت می‌گوید: «بسیاری از نهنگ‌های مرده در دریچه‌ها،به اعماق اقیانوس‌ها فرستاده شده‌اند. این نواحی، بهترین نواحی زیستی در اعماق اقیانوس‌ها هستند.»
زمانی طولانی، زیست‌شناسان نمی‌دانستند که چه بلایی بر سر نهنگ‌هایی که در آب‌های آزاد می‌میرند، می‌آید. اما در سال 1934«اگوست راگ» جانورشناس دانمارکی، نظریه جالبی را بیان کرد. به گفته او، لاشه نهنگ‌های مرده، به ته اقیانوس‌ها می‌روند و در آن‌جا خوراک موجودات زنده دیگر می‌شوند. امروز بیش از نیم قرن است که محققان دقیقا این واقعیت را دیده‌اند.
در سال 1987، وقتی «بروک بنت» از دانشگاه هاوایی با کشتی زیردریایی مشغول نقشه‌برداری از سواحل و اعماق سواحل کالیفرنیا بود، با چیز عجیبی که حدود 1240 متر بود، روبه‌رو شد. در نگاه اول، فکر کرد که با لاشه یک کشتی غرق شده و یا اسکلت یک دایناسور روبه‌رو شده است. اما پس از بررسی‌های دقیق، متوجه شد چیزی که در برابر اوست، اسکلت یک نهنگ مرده است.
«سیندی ون‌دوور» زیست‌شناس دریایی از دانشگاه ویلیام و ماری در ویرجینیا، می‌گوید: «عجیب است. این جنازه تاثر همگان را برانگیخته است. این اسکلت، چنان در اعماق دریا قرار گرفته که گویی متخصصان آن را در موزه‌ای در دید همگان قرار داده‌اند.»
یک سال پس از کشف لاشه این نهنگ، گروهی همراه «اسمیت» برای مطالعه دقیق‌تر آن به دریا رفتند. به گفته آن‌ها، اسکلت به نهنگ آبی 60 تنی تعلق داشته و حدود چند سال در آن‌جا بوده است.
به گفته اسمیت از سال 1940 استخوان‌های این نهنگ، پر از زندگی بودند. این گروه تحقیقاتی حدود 12000 حیوان از 43نوع مختلف را در اطراف اسکلت یافتند. به نظر می‌رسید همه آن‌ها از آن لاشه تغذیه می‌کرده‌اند. چیزی که بسیار جالب بود، این بود که نوع زندگی موجودات اطراف این اسکلت، شباهت خارق‌العاده‌ای به موجودات کشف شده در دریچه‌های دریاها داشتند.
از آن زمان تاکنون، اسمیت و دیگر زیست‌شناسان، لاشه هشت نهنگ دیگر را در اعماق دریا یافته و مورد مطالعه قرار داده‌اند. با این مطالعات آن‌ها،اطلاعات زیادی در مورد لاشه نهنگ‌ها و موجودات اطرافشان یافته‌اند.
بزرگ‌ترین دلایل طبیعی مرگ نهنگ‌ها، بی‌غذایی و مریضی است که اغلب هنگام مهاجرت آن‌ها روی می‌دهد. نهنگ‌هایی که در اثر سوءتغذیه می‌میرند، به سرعت به ته دریا می‌روند. وقتی لاشه این حیوانات به عمق هزارمتری می‌رسد، بر اثر فشار آب در آن عمق و وجود گازهای تجزیه‌ای ثابت می‌مانند.
در مناطق کم‌غذای اعماق دریا، یک نهنگ مرده، نعمت خدادادی بزرگی است که تقریبا چهارهزار سال برای موجودات اطراف غذا اندوخته می‌کند. وزن تقریبی یک نهنگ بزرگ، حدود 40تن است. حدود 90درصد این 40تن، گوشت نرم است.
در روزهایی که لاشه در عمق هزارمتری است، لاشخورهای در حال حرکت، مانند کوسه‌ها و خرچنگ‌ها، در یک روز حدود 60 کیلوگرم از گوشت نرم آن را می‌خورند. اما حتی با این سرعت نیز، زمانی طولانی برای خوردن کامل یک نهنگ مرده صرف می‌شود.
در سال 1998، «اسمیت» نهنگ طوسی 35تنی را به اعماق خلیج سانتاکروز فرستاد. یک سال و نیم طول کشید تا این لاشه تبدیل به اسکلت کامل شد. «اسمیت» تخمین زده است که با این سرعت، بیش از 11سال طول خواهد کشید تا لاشه یک نهنگ آبی 160تنی تبدیل به اسکلت شود.
هیچ چیز خارق‌العاده و عجیبی در مورد حیواناتی که روی لاشه یک نهنگ جشن می‌گیرند، وجود ندارد. همه آن‌ها لاشخورهای خوش‌شانسی هستند که هر موجود مرده‌ای را که به اعماق دریا فرو می‌رود، می‌بلعند. اما چیزی که در ادامه این جشن رخ می‌دهد، جالب است.
وقتی جشن لاشخورهای بزرگ تمام می‌شود و آن‌ها لاشه را به حال خود باقی می‌گذارند، گروه دیگری از موجودات جشن خود را آغاز می‌کنند. آن‌ها از پیه‌های موجود در اطراف استخوان‌ها شروع می‌کنند، اما هدف اصلی آن‌ها خود استخوان‌هاست.
وزن اسکلت یک نهنگ 20تن است. نهنگ، تنها پستانداری است که حدود 60درصد چربی در استخوان‌های خود دارد. اسکلت بی‌پناه نهنگ مرده، به سرعت توسط مکنده‌های چربی، از جمله کرم‌ها، حلزون‌ها، صدف‌ها و صدف‌های چسبنده پوشیده می‌شود.
تعداد این جانداران در روی اسکلت نهنگ، از هر اجتماع دیگری، در هر گوشه دنیا بیشتر است. بیشتر این‌گونه جانداران، فقط روی لاشه‌های نهنگ‌ها دیده شده‌اند و دانشمندان از آن‌ها به عنوان متخصصان نهنگ‌های مرده، یاد می‌کنند.
عجیب‌ترین این جانداران، کرم‌های زامبی هستند. این موجودات حدود پنج سانتی‌متر هستند و تمام بدن آن‌ها دارای ریشه‌هایی است که وارد استخوان‌های نهنگ می‌شود و به استخوان‌ها چنان فشاری وارد می‌کند تا چربی آن‌ها کاملا بیرون آید.
البته در این کار، باکتری‌های همزیستی نیز به این کرم‌ها کمک می‌کنند. دقیقا مانند کرم‌های دریچه‌های آبی‌ـ‌حرارتی اقیانوس‌ها، این کرم‌ها نیز روده ندارند.
«اسمیت» درباره آن‌ها می‌گوید: «این موجودات نمونه‌ای بارز از انقلاب در شناخت این موجودات هستند. تاکنون هیچ دانشمندی این‌گونه جانداران را در هیچ جای دنیا ندیده‌است.»
مرحله دوم خوردن نهنگ مرده، بیشتر طول می‌کشد. برای مثال، این مرحله برای یک نهنگ طوسی 35 تنی، حدود چهار سال است. اما این مدت در مقایسه با دور بعدی بسیار ناچیز است. پس از این‌که باقی مانده لاشه نیز کم‌کم تحلیل می‌رود، گروه دیگری از موجودات که معروف به عاشقان سولفید هستند، وارد عمل می‌شوند.
این گروه توسط باکتری‌های بی‌هوازی، کم‌کم به داخل استخوان‌ها حمله می‌کنند و آن‌ها را از بین می‌برند و چربی داخل آن‌ها را بیرون می‌ریزند. اسکلت یک نهنگ معمولی در این مرحله، حدود 185 نوع جاندار را در خود پناه می‌دهد. بیشتر این جانداران را می‌توان در مناطقی از دریاها که سولفید فراوانی دارند، یافت.
مرحله سوم بسیار طولانی است. اسکلت نهنگی که در سال 1987 کشف شد، هنوز پس از 60 سال بسیار محکم است. اسمیت تخمین زده است که مدت زمان نابودی کامل استخوان‌های یک نهنگ بزرگ، حدود 100 سال است.
او می‌گوید: «استخوان‌های نهنگ‌ها بسیار بزرگ هستند. برای مثال، جمجمه یک نهنگ آبی رنگ، چهار متر طول و دو متر قطر دارد. این استخوان‌ها منابع غنی چربی هستند. باکتری‌ها به راحتی نمی‌توانند وارد آن‌ها شوند. به همین دلیل تخریب کامل آن‌ها ممکن است ده‌ها سال طول بکشد.»
ممکن است تعداد این نهنگ‌ها زیاد باشد. محققان در خلیج مانتری در کالیفرنیا، هزاران دریچه سرد پیدا کرده‌اند، اما فقط چهار نهنگ مرده در این نواحی دیده شده‌اند. اما در دریچه‌های یافت شده در خط‌الراس مرکزی اقیانوس، تعداد لاشه‌های یافت شده بیشتر بوده است.
«اسمیت» و «امی باکوتیلور» از موسسه اقیانوس‌شناسی ماساچوست، معتقد است که هر ساله حدود 69هزار نهنگ بزرگ می‌میرند و بیشتر آن‌ها به اعماق اقیانوس‌ها فرو می‌روند. آن‌ها تخمین‌زده‌اند که در هر 12 کیلومتر، یک نهنگ یافت شده است و این نشان می‌دهد که بیش از 850 هزار لاشه نهنگ در اعماق اقیانوس‌ها وجود دارند.
بنابراین تخمین، تعداد لاشه‌های موجود در اعماق دریا، از دریچه‌های اقیانوسی کشف شده که حدود 80هزار تا هستند، بیشتر است. تنوع نهنگ‌ها نیز با تنوع دریچه‌ها تقریبا مشابه است، برای مثال، تاکنون حدود 407 نوع نهنگ شناخته شده است.
این در حالی است که تعداد دریچه‌های کشف شده حدود 469 نوع است. اما هنوز هیچ لاشه‌ای در مناطق کشف نشده به داخل آب فرستاده نشده‌اند. اسمیت می‌خواهد یکی از همین لاشه‌ها را در منطقه ناشناخته‌ای در اعماق سواحل نیوزیلند به دریا بفرستد.
او می‌گوید: «من مطمئنم که ما می‌توانیم انواع دیگری از جانداران را در اعماق دریاها بیابیم. اقیانوس‌ها بسیار بزرگ و وسیع هستند.»
American Scientist , Agu 2006
